---

زمینه و هدف: شروع زود هنگام مصرف سیگار مهمترین تعیین کننده مدت زمان مصرف، مقدار مصرف روزانه و احتمال وابستگی به نیکوتین است. هدف مطالعه حاضر تعیین پیش بینی کننده های روانشناختی گذر از مراحل مصرف سیگار می باشد.
روش کار: 1132 دانش آموز حاضر در 45 کلاس (دامنه سنی19-14سال)، دو بار با فاصله زمانی 8 ماه مورد بررسی قرار گرفتند. در شروع مطالعه دانش آموزان پرسشنامه ای را در رابطه با رفتار مصرف سیگار و اندازه گیری متغیرهای پیشگویی کننده تکمیل کردند. بعد از 8 ماه دوباره همان دانش آموزان پرسشنامه دیگری در رابطه با رفتار مصرف سیگار تکمیل کردند. داده ها با استفاده از رگرسیون لوجستیک تجزیه وتحلیل گردید.
یافته ها: برای گذر از مرحله غیر سیگاری به مرحله سیگار آزموده، تجربه مصرف الکل و برای گذر از مرحله غیر سیگاری به مرحله سیگاری معمول، گرایش مثبت به مصرف سیگار پیش بینی کننده بودند. تجربه مصرف مواد غیر مجاز و گرایش مثبت به مصرف سیگار پیشگوکننده قوی برای گذر از مرحله سیگار آزموده به مرحله سیگاری معمول بوده است.
نتیجه گیری: پیشگیری از مصرف سیگار باید در دوره دبیرستان و قبل از آن شروع شود. نتایج این مطالعه از برنامه هایی که هدف شان تغییر همزمان رفتارهای پر خطر است، حمایت می کند.

---

  زمینه و هدف: طبق عقیده صاحب نظران، تعیین وضعیت گروه های جامعه از نظر مصرف سیگار و علل گرایش به آن در مبارزه با استعمال دخانیات موثر است. این بررسی با هدف تعیین میزان شیوع و علل گرایش به سیگار در بین دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی اردبیل انجام شد.

  روش کار: این بررسی یک مطالعه توصیفی- تحلیلی بود. از 1300 نفر دانشجو 1106 نفر داوطلبانه در این طرح شرکت کردند. داده ها از طریق پرسشنامه جمع آوری و سپس با استفاده از نرم افزار آماری SPSS تجزیه و تحلیل شد.

  یافته ها: طبق نتایج به دست آمده 82 نفر (4/7%) از دانشجویان در زمان پژوهش سیگاری بودند. 154 نفر(9/13%) از دانشجویان قبلاً سیگار کشیدن را تجربه کرده بودند. از میان عوامل موثر در گرایش به مصرف سیگار رابطه صمیمانه با افراد سیگاری، کسب لذت، طولانی شدن مدت تحصیل، ناامیدی به آینده شغلی و استفاده از آن به عنوان سرگرمی و تفریح مهم ترین علل بودند.

  نتیجه گیری: در مقایسه با نتایج سایر مطالعات، مصرف سیگار در دانشجویان مورد مطالعه شیوع پایینی داشت ولی با توجه به حساسیت موقعیت اجتماعی دانشجویان علوم پزشکی به عنوان الگوی جامعه، حتی شیوع پایین مصرف سیگار در آنها نیز قابل قبول نمی باشد. ضروری است آموزش های لازم در مورد مضرات استعمال سیگار و فراهم کردن تسهیلات رفاهی دانشجویی داده شود تا بتوان از بروز و شیوع سیگار کشیدن در بین دانشجویان پیشگیری کرد.

---

زمینه و هدف: اطلاعات محدودی در باره سوﺀ مصرف مواد در نوجوانان ایرانی وجود دارد. هدف مطالعه حاضر برآورد شیوع سو ﺀمصرف مواد روان گردان و تعیین عوامل مرتبط با آن در دانش آموزان دوم دبیرستان های پسرانه شهر تبریز میباشد.

روش کار: 1785(13/7%) دانش آموز دوم دبیرستان از دبیرستانهای پسرانه شهر تبریز به روش سهمی خوشه ای تصادفی انتخاب گردید و در اسفند 1383 دانش آموزان یک پرسشنامه خود ایفای 48 سوالی را تکمیل کردند. سوالات پرسشنامه به منظور تعیین مصرف مواد روان گردان و الکل، مراحل مصرف سیگار، اندازه گیری اعتماد به نفس، اندازه گیری گرایش به مصرف سیگار و رفتارهای خطر پذیر و مشخصات دموگرافیک طراحی شده بود. با استفاده از رگرسیون لوجستیک، عوامل مرتبط با شیوع مصرف مواد روان گردان و الکل بررسی شد.

یافته ها: میانگین سن دانش آموزان شرکت کننده در مطالعه به هنگام ورود به مطالعه0/87 ± 16/28 سال (دامنه سنی 19-15) بود . از میان 1785 دانش آموز 226 نفر (12/7%) تجربه مصرف الکل و 36 دانش آموز (2/0%) تجربه مصرف داروهای روان گردان داشتند. سن بالا (OR=1/55)، داشتن رفتار خطر پذیر عمومی (OR=1/70)، بودن در مرحله پیشرفته مصرف سیگار (OR=3/70)، تجربه خود آزاری (OR=1/22) ، وضعیت اجتماعی- اقتصادی بالا (OR=1/62) و تجربه مصرف مواد روان گردان (OR=5/72) با تجربه مصرف الکل ارتباط داشت و بودن در مرحله پیشرفته مصرف سیگار(OR=3/26) ، وضعیت اجتماعی- اقتصادی بالا(OR=1/52) و تجربه مصرف الکل (OR=7/81) با تجربه مصرف مواد روان گردان ارتباط داشت.

نتیجه گیری: این مطالعه شیوع پایین سو مصرف مواد را در نوجوانان نشان داد و همچنین برخی عوامل مرتبط را معین کرد. نتایج این مطالعه از برنامه هایی که هدفشان تغییر همزمان رفتارهای پرخطر است، حمایت می کند. هر چند نتایج این مطالعه برای مسولان بهداشت عمومی اهمیت زیادی دارد ولی مطالعات بیشتری برای تعمیم یافته ها نیاز است