---

زمینه و هدف: از میان سیستم های مختلفی که در مکانیسم کنترل درد دخیل هستند، نقش سیستم اپیوئیدی در مهار درد دارای اهمیت زیادی می باشد. گیاه مرزنجوش در طب سنتی دارای خواص ضد دردی بوده و در برخی از مناطق ایران از جمله شمال و شمال غربی، گسترده شده است. تاکنون درباره ی مکانیسم دقیق اثر ضد دردی گیاه مرزنجوش گزارشی منتشر نشده است. از این رو در مطالعه حاضر، اثر تداخلی عصاره ی آبی مرزنجوش با آگونیست گیرنده های اپیوئیدی (مورفین) و آنتاگونیست آنها (نالوکسان) مورد بررسی قرار گرفته است.
روش کار: در این مطالعه تجربی، 28 سر موش صحرایی نر، با محدوده وزنی200-250  گرم، استفاده شد (هر گروه 7 سر). موش ها با تزریق کتامین ( mg/kg rat 80) و زایلازین ( mg/kg rat 10) به صورت داخل صفاقی بیهوش شدند. کانول گذاری در ناحیه بطن چپ مغز با استفاده از دستگاه استریوتاکس و اطلس پاکسینوز انجام گرفت. جهت بهبودی 7-5 روز به حیوانات فرصت داده شد. در مطالعه پایلوت، دوز  3 µg/rat,i.c.v   از عصاره به عنوان دوز ضد مؤثر دردی تعیین گردید. حیوانات به 4 گروه تقسیم شدند. گروه های کنترل (1 و 2) تجویز توأم سالین ( 5/0  ml /rat.i.p)/ عصاره 3µg/rat,i.c.v یا سالین   µl /rat.i.c.v 0/5 )، گروه های اصلی: مورفین  ( mg/kg.i.p 2 ) / عصاره ( 3 µg/rat,i.c.v  )،  نالوکسان  ( mg/kg.i.p 1 ) / عصاره (3 µg/rat,i.c.v ) صورت گرفت. سنجش درد با دستگاه Tail flick در دقایق 30،45،60،75،90،120 صورت گرفت. نتایج با   نرم افزار SPSS و آزمون آماری  Repeated Measurement  و  ANOVA  بررسی گردید.
یافته ها: تجویز توأم نالوکسان (mg/kg.i.p 1) به همراه عصاره موجب کاهش معنی داری در اثر ضد دردی عصاره گردید (p <0/05 ) همچنین، کاهش معنی داری در میانگین پاسخ تأخیری به محرک دردناک در زمان های 90 دقیقه و 120 دقیقه بعد از مداخله در مقایسه با گروه کنترل ، در آزمون Tail-Flick مشاهده شد (p <0/01 ,p <0/05).
نتیجه گیری: بر اساس یافته های مطالعه ی حاضر، می توان چنین نتیجه گیری کرد که حداقل قسمتی از اثرات ضد دردی عصاره آبی مرزنجوش از طریق گیرنده های اپیوئیدی میانجی گری می گردد.

---

زمینه و هدف: دیابت با اختلال شایع متابولیک شناخته می‏شود. گیاهان دارویی متعددی برای درمان دیابت توصیه شده اند. در این مطالعه اثرات ضد دردی و پایین آورندگی قند خون عصاره هگزانی و آبی- الکلی شنبلیله در رتهای دیابتی و نرمال بررسی شده است.
روش کار: مطالعه حاضر در سال 2011 در دانشگاه علوم پزشکی گیلان انجام شد، 48 سر موش نر صحرایی بالغ (300-230 گرم) بطور تصادفی به 6 گروه تقسیم شدند: گروه سالم، کنترل دیابتی و 4 گروه تیمارشده که به ترتیب دوزهای mg/kg/day200 و100 عصاره هگزانی و آبی- الکلی شنبلیله را به مدت 28 روز بصورت داخل صفاقی دریافت نمودند. برای بررسی اثرات ضد دردی از دو مدل تجربی (تست استیک اسید و هات پلیت)، و اندازه گیری قند خون با گلوکومتر استفاده شد. داده ها با نرم افزار 16 SPSS  و آزمون آماری آنالیز واریانس یکطرفه و تست توکی تجزیه تحلیل شدند.
یافته ها: عصاره آبی-الکلی و هگزانی سبب کاهش چشمگیر قند خون در مقایسه با گروه کنترل دیابتی شدند ( 05/0>p) که این اثر در گروه هگزانی قویتر بود. در مقایسه با گروه کنترل، در همه گروههایی که عصاره دریافت نموده بودند اثر ضد دردی چشمگیری دیده شد که در گروه هگزانی با دوز mg/kg200 بطور واضحی بیشتر بود ( 05/0>p).
نتیجه گیری: عصاره گیاه شنبلیله دارای اثرات پایین آورندگی قند خون و ضددردی می‏باشد.

---

زمینه و هدف: میخک یک گیاه دارویی می باشد که معمولاً در طب سنتی برای کاهش درد دندان بکار می رود. هدف از مطالعه حاضر بررسی اثر ضد دردی روغن میخک موضعی در روش آزمون فرمالین در دو فاز حاد و مزمن در موش سوری نر بود.
روش کار: در این مطالعه تجربی تعداد 24 سر موش کوچک آزمایشگاهی به ٤ گروه کنترل، گروه مورفین (کنترل مثبت)، گروه روغن میخک، گروه روغن میخک+مـورفین تقسیم و مورد استفاده قرار گرفتند. قبل از آزمون فرمالین، حیوانات به مدت 6 ساعت تحت تیمار با روغن میخک موضعی بصورت مالشی قرار گرفتند. مورفین (mg/kg 10) بصورت تک دوز و زیرجلدی تجویز شد. نمرات درد با استفاده از آزمون فرمالین با تجویز 20 میکرولیتر فرمالین 2/5% به کف دست راست حیوان بدست آمدند.
یافته ها: روغن میخک موضعی موجب کاهش درد حاد (فاز اولیه تست فرمالین (و درد مزمن (فاز ثانویه تست فرمالین) شد. از طرفی روغن میخک موضعی اثر ضد دردی مورفین را در مرحله درد حاد افزایش داد.
نتیجه گیری: این تحقیق نشـان داد کـه روغن میخک موضعی دارای اثـر ضـد دردی می باشد که با اثر مورفین قابل مقایسه است.