---

زمینه و هدف: حاملگی خارج رحمی شایع ترین علت مرگ و میر زنان باردار در سه ماهه اول حاملگی و عامل 10% مرگ و میر مادران است و تنها یک سوم از زنانی که یک حاملگی خارج رحمی با پارگی لوله ای داشته اند، می توانند در آینده فرزندی سالم به دنیا آورند. به نظر می رسد که بررسی شیوع این نوع حاملگی و عوامل خطر مؤثر در وقوع آن، می تواند به تشخیص زودرس و درمان حاملگی نابجا کمک کند و پیش آگهی باروری آینده را در این بیماران بهبود بخشد.
روش کار: در یک مطالعه توصیفی - مقطعی و گذشته نگر 72 بیمار که با تشخیص حاملگی نابجا در بیمارستان های شهر یزد بستری ودرمان شده بودند، مورد بررسی قرار گرفتند. اطلاعات مربوط به بیماران از طریق پرسشنامه و پرونده های موجود در بایگانی بیمارستان ها به دست آمد. بیماران با شک به حاملگی نابجا بستری شده بودند و سپس با انجام سونوگرافی و لاپاروسکوپی تشخیص آنها قطعی شده بود. اطلاعات بوسیله آزمون آماری مجذور کای در نرم افزار SPSS تجزیه و تحلیل گردید.
یافته ها: از فروردین سال 1378 تا اسفند همان سال از بین 11176 حاملگی در شهر یزدکه در پرونده بیمارستان ها موجود بود، 72 بیمار حاملگی خارج رحمی داشتند که به این ترتیب شیوعEP (Ectopic Pregnancy ) در شهر یزد 0/5 در هر 100 حاملگی به دست آمد. بیشتر بیماران (58 بیمار) در رده سنی 39-20 سال بودند. اکثر بیماران (52/8%) پاریتی صفر داشتند. 25% بیماران سابقه یک تا سه بار سقط را ذکر کردند و از 43 بیماری که از تنظیم خانواده استفاده می کردند، 19 بیمار مصرف کننده OCP (Oral Contraceptive Pill) بودند. 39 بیمار سابقه عمل جراحی، 7 بیمار سابقه EP قبلی و 25 بیمار سابقه درمان نازایی داشتند و شایعترین علامت بیماران هنگام مراجعه درد شکمی بود. از 72 بیمار، فقط 4 بیمار به روش طبی با استفاده از متوتروکسات درمان و بقیه بیماران جراحی شدند که از 4 مورد درمان طبی، 3 مورد در نهایت منجر به جراحی بیمار شده بود.
نتیجه گیری: شیوع حاملگی خارج رحمی در شهر یزد 0/5 در هر 100 حاملگی بدست آمد که در مقایسه با آمار کلی کشور کمتر می باشد.

---

زمینه و هدف: پرفشاری خون حاملگی شایع ترین مشکل طبی در بارداری است و 8-5 درصد حاملگی ها را عارضه دار می کند. مادران مبتلا به پره اکلامپسی در معرض خطر بیشتری از نظر عوارض مادری و جنینی هستند از این جهت باید تحت مراقبت های ویژه قبل از زایمان قرار گیرند. تشخیص بیماری در مراحل اولیه در کاهش مرگ و میر و عوارض ناشی از بیماری در مادر و جنین نقش مهمی دارد، بنابراین این پژوهش با هدف تعیین عوامل اپیدمیولوژیک و عوارض پره اکلامپسی در بیماران بستری شده در بیمارستان علوی اردبیل صورت گرفت.
روش کار: در این مطالعه توصیفی گذشته نگر، 176 زن مبتلا به پره اکلامپسی بررسی شدند. ابزارگردآوری داده ها پرسشنامه بود و با مراجعه به پرونده های بیماران تکمیل شد. پس از جمع آوری اطلاعات، داده ها با استفاده از آمار توصیفی و استنباطی تجزیه و تحلیل گردید.
یافته ها: 75% زنان مورد مطالعه مبتلا به پره اکلامپسی شدید و 25% مبتلا به پره اکلامپسی خفیف بودند. در مورد عوامل زمینه ساز، سابقه پره اکلامپسی در 23/1% موارد، بیماری های زمینه ای مادر در 12/5% موارد، دوقلویی در 2/3% و پلی هیدرآمنیوس در 4% موارد وجود داشت. در زنان مورد مطالعه در 62/5% موارد زایمان به طریقه سزارین بوده است. 67/6% مادران دچار پره اکلامپسی به عوارض مادری و جنینی دچار بودند که 10/2% مربوط به عوارض مادری و 4/57% مربوط به عوارض جنینی بود. در مورد عوارض مادری بیشترین موارد به ترتیب دکولمان جفت (44/4%)، اکلامپسی (22/2%) و کوما (11/1%) بود. در مورد عوارض جنینی بیشترین عوارض مربوط به تاخیر رشد داخل رحمی (42/4%)، زایمان زودرس (39/6%) و مرگ داخل رحمی جنین (9%) بود.
نتیجه گیری: در این پژوهش پره اکلامپسی شدید از شیوع بالایی برخوردار بود که احتمالاً بدلیل عدم وجود مراقبت های کافی قبل از زایمان در این مادران و در نتیجه عدم تشخیص به موقع بیماری می باشد، بنابراین پیشنهاد می شود مطالعات دیگری در مورد تاثیر مراقبت های قبل از زایمان بر پیامدهای حاملگی در زنان مبتلا به پره اکلامپسی صورت گیرد.

---

  زمینه و هدف: سرخجه یکی از بیماری‌های ویروسی خفیف و اغلب تحت بالینی است که معمولاً با عارضه جدی همراه نیست ولی اگر در طول حاملگی، خصوصاً در دو ماهه اول بارداری، رخ دهد، ویروس عامل آن می‌تواند با انتقال به جنین، سبب ایجاد سندرم سرخجه مادرزادی و یا مرگ جنین شود. در حال حاضر در بسیاری از کشورها برای پیشگیری از این بیماری و عوارض جنینی حاصله، برنامه ایمن‌سازی توسط واکسن اجرا می‌شود. در کشور ایران نیز با توجه به حساسیت بیش از 20% دختران شرف ازدواج، در سال 1382 به واکسیناسیون کلیه افراد گروه سنی 25-5 ساله پرداخته شد و از آن پس در برنامه واکسیناسیون کشوری گنجانده شد .

  روش کار: این مطالعه به صورت توصیفی ـ مقطعی و تحلیلی در سال 1385، بر روی 140 دختر کرمانشاهی در شرف ازدواج صورت گرفت. برای محاسبه حجم نمونه با توجه به اینکه سالانه حدود 10 هزار نفر از دختران کرمانشاهی به منظور انجام آزمایشات قبل از ازدواج به مرکز بهداشتی ـ درمانی رفعتیه، مراجعه می‌نمایند و از طرفی انتظار می‌رفت وضعیت ایمنی بعد از واکسیناسیون سرخجه از حدود 80% سال 1378 به بیش از 90% افزوده شده باشد با بهره‌گیری از نرم‌افزار EpiInfo و حدود اطمینان 95%، حجم نمونه‌ای معادل 140 مورد، محاسبه و آزمون سرمی الیزا بر روی نمونه‌ها انجام شد و ضمن مقایسه با مطالعه مشابهی که در سال 1378 در همان جامعه انجام گرفته بود میزان کارایی واکسن در قالب یک مطالعه همگروهی تاریخی مورد بررسی قرار گرفت.

  یافته ها: نتایج حاصله، نشانگر ایمنی حدود 33/99% (139 نفر از 140 نفر)، نسبت به سرخجه، بوده است در حالی که در مطالعه‌ سال 1378 این رقم حدود 80% بود و در صورتی که از زاویه مطالعه کوهورت تاریخی به این دو مطالعه نگاه کنیم خواهیم دید که میزان حمله از 08/17% به 71/0% با دامنه اطمینان 30/0 - 01/0 و p کمتر از 01/0 کاهش یافته و میزان کارایی واکسن بالغ بر 96% به دست آمد.

  نتیجه گیری: با توجه به اینکه کمتر از 1% دختران کرمانشاهی در بدو ازدواج نسبت به سرخجه حساس بودند لذا دیگر نیاز به غربالگری قبل از ازدواج که در مطالعه سال 1378 مورد تاکید قرار گرفته بود، نمی‌باشد ولی نظر به اینکه میزان پایداری مصونیت بعد از واکسیناسیون سرخجه، کمتر از ایمنی ناشی از ابتلاء است غربالگری هرچند سال یکبار، قابل توصیه می باشد.

---

  زمینه و هدف : خودکشی یک مشکل بزرگ در بهداشت و سلامت اجتماعی می باشد. این پدیده برای سیستم بهداشت و درمان کشور پرهزینه و با معیارهای ارزشی و فرهنگی کشور مغایرت دارد. شناخت برخی از عوامل پیش بینی خطر متعاقب انجام مطالعات اپیدمیولوژیکی روی اقدام کنندگان به خودکشی توانسته، راهکارهای مناسبی جهت پیشگیری برای برنامه­ریزان اجتماعی، بهداشتی و درمانی ارایه دهد. این مطالعه با هدف بررسی اپیدمیولوژیکی خودکشی جهت بدست آوردن اطلاعات کافی در مورد ویژگی افراد فوت­شده و ارائه راهکارهای مناسب برای سیستم بهداشتی جهت پیشگیری و درمان بهتر این افراد انجام شده­است.

  روش کار : این مطالعه یک بررسی توصیفی- مقطعی می  باشد، کلیه افراد فوت ­ شده در اثر خودکشی از ابتدای سال 1382 تا پایان بهمن ماه 1387 که آمار مربوط به آنها در بیمارستان ­ ها ­ ی بوعلی، فاطمی، علوی و پزشکی قانونی اردبیل ثبت گردیده، مورد مطالعه قرار گرفتند. تعداد افراد فوت شده 64 نفر بود. ابزار پژوهشی بکار رفته فرم محقق ساخته از مشخصات اپیدمیولوژیکی افراد فوت شده بود. اطلاعات بدست آمده توسط نرم افزار SPSS 13 مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.

  یافته ها: در این مطالعه بالاترین موارد خودکشی موفق در دوره سنی 24-15سال (8/43%) ،در جنس مونث (5/62%)، در افراد متاهل (8/57%) و در جامعه شهری (6/65%) بود. بیشترین روش بکار رفته استفاده از داروها و سموم (6/90%) بوده است. در بین داروها و سموم به ترتیب ارگانوفسفره­ها، ضد افسردگی های سه حلقه­ای و فسفید آلومینیم قرار داشتند.

  نتیجه گیری: این بررسی نشان داد که ریسک فاکتورهای مختلفی شامل جنس، سن، وضعیت تاهل، محل سکونت و دستیابی آسان به داروها و سموم می­باشد، در خودکشی موفق موثر می­باشد و بهتر است آموزشهای مربوط به پیشگیری و مداخلات بهداشت روانی در دهه دوم و سوم زندگی با اختصاص وقت بیشتر برای افراد مونث بخصوص متاهلین این گروه انجام پذیرد. و در جهت آموزش، پیشگیری، تشخیص و درمان مسمومیت­ها بویژه با داروها و سموم شایع تدابیر بیشتری اعمال گردد.

---

  زمینه و هدف: اکینوکوکوزیس (هیداتیدوزیس) عـفونتی بـا انـتشار جـهانی و مشترک بین انسان و حیوان بوده و توسط مراحل لاروی سستودهای وابسته به جنس اکینوکوکوس از خانواده تنیده ایجاد می شود. بیماری در بعضی مناطق کشورمان از جمله جلگه مغان اندمیک می باشد و متأسفانه مطالعات جامع در زمینه این بیماری صورت نگرفته است. لذا بررسی بیماری اکینوکوکوزیس کیستی در منطقه مغان صورت پذیرفت.

  روش کار: این یک مطالعه توصیفی-تحلیلی است و جامعه مورد مطالعه ساکنین جلگه مغان در استان اردبیل می باشد. در این مطالعه اپیدمیولوژی CE (Cystic Echinococcosis) از طریق تست های سرولوژیک مورد برسی قرار گرفت. در این مطالعه از مایع کیست هیداتید خام HCF-Ag (تخلیص شده حاصل از گوسفند) با رقت ₂₀ / ¹ بعنوان آنتی ژن استفاده شد. قبل از نمونه گیری اطلاعات فردی از طریق پرسشنامه جمع آوری گردید و نتایج از طریق نرم افزار SPSS مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.

  یافته ها: در این مطالعه از 2008 نفر در منطقه مغان، نمونه گیری سرمی به عمل آمد. از تعداد کل نمونه های گرفته شده، 734 نفر مرد و 1267 نفر زن بودند. بررسی حاضر نشان داد که از کل نمونه سرمی، 184 نمونه (2/9%) جواب سرولوژی مثبت داشتند.

  نتیجه گیری: این مطالعه نشان داد که شیوع کیست هیداتید از نظر سرولوژی در زنان (10%) بیشتر از مردان (9/7%) بوده و در مکانهایی که سگ نگاهداری می کردند، بطور معنی دار بیشتر بود.

---

  زمینه و هدف: مسمومیت یکی از شایعترین علل مراجعه به اورژانس بیمارستان ها در بسیاری از کشورهاست. بروز انواع مسمومیت ها بر اساس ویژگی های فرهنگی و اقتصادی جوامع مختلف متفاوت است. هدف از پژوهش حاضر بررسی اپیدمیولوژیک موارد مسمومیت حاد در اطفال بود.

  روش کار: این مطالعه توصیفی مقطعی بر روی 336 نفر از مسمومین زیر 13 سال مراجعه کننده به بیمارستان بوعلی اردبیل طی پنج سال 90-1386 انجام شد. اطلاعات توسط چک لیستی شامل سن، جنس، محل زندگی، فصل، علت و عامل مسمومیت، علائم، مدت بستری و پیش آگهی جمع آوری گردید. داده های جمع آوری شده در نرم افزار آماری SPSS نسخه 16 با استفاده از روشهای آمار توصیفی و تحلیلی در قالب جدول ، نمودار و آزمون آماری کای دو آنالیز شدند.

  یافته ها: از کل مراجعین، 197 (6/58%) پسر و 139 نفر (4/41%) دختر با میانگین سنی 1/4 سال و شایع ترین بازه سنی در 4-1 سال با 210 نفر (5/62%) بودند. میانگین مدت زمان بستری 7/1 روز با انحراف معیار 2/0، 7/77% ساکن شهر و فصل تابستان با 7/32% بیشترین مراجعه را به خود اختصاص داده بودند. شایع ترین ماده مصرفی دارو با 71/60% و در 6/86% کودکان علت مسمومیت اتفاقی بود.

  نتیجه گیری: در مطالعه حاضر شایع ترین عامل مسمومیت در میان کودکان همانند اکثریت مطالعات داروها و متادون شایع ترین ماده مصرفی در میان این داروها بود. از این رو دادن آموزش به والدین جهت نگهداری داروهای مصرفی دور از دسترس کودکان ضروری می باشد.

---

  زمینه و هدف: لیشمانیوز احشائی از بیماریهای مهم آندمیک در ایران است و شهرستان مشکین شهر مهمترین کانون طبیعی لیشمانیوز احشایی در ایران می باشد. هدف از این مطالعه بررسی آخرین تغییرات در الگوها و شاخصهای اپیدمیولوژیکی بیماری کالاآزار در منطقه مشکین شهر طی 12 سال می باشد.

  روش کار: این پژوهش توصیفی - تحلیلی به صورت گذشته نگر بوده و با بررسی پرونده 193 بیمار که در فاصله زمانی1380 لغایت 1391با تشخیص کالا آزار در بیمارستان ولیعصر مشکین شهر بستری بوده و یا در منزل تحت درمان بوده اند، صورت گرفته است. اطلاعات از پرونده ها استخراج و داده ها با استفاده از آزمونهای آماری توصیفی و به کمک نرم افزار SPSS نسخه 15 مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند.

  یافته ها: از 193 نفر بیمار کالا آزار تایید شده از سال 1380-1391، 85% ساکن مناطق روستایی و 15% ساکن مناطق شهری بودند. 43% از بیماران مونث و 57% مذکر بودند. از نظر گروه سنی 66% زیر 2 سال و 23% گروه سنی 2-5 سال و 11% بالای 5 سال بودند. در بین چهار بخش شهرستان، بیشترین موارد بیماری در پنج سال اول مطالعه در بخش مرکزی و در شش سال دوم در بخش غربی گزارش شده است و در یک سال اخیر (1391) این الگو مجددا" در حال تغییر می باشد.

  نتیجه گیری: بروز بیماری در منطقه مورد مطالعه کاهش یافته است. به علت آلودگی نسبتا" بالای سگ سانان و نقش مهم این مخازن در حفظ و انتشار بیماری، توقف اقدامات بهداشتی در هر یک از بخش های منطقه می تواند باعث افزایش موارد بروز بیماری بشود.

---

  زمینه و هدف: امروزه سرطان مشکل عمده بهداشتی در بسیاری از کشور های دنیا محسوب می شود. در حال حاضر سرطان سومین علت مرگ و میر در کشور های در حال توسعه می باشد. هدف از این مطالعه تعیین وضعیت اپیدمیولوژیک و میزان بروز سرطان ها در افراد بالای 15 سال در استان آذربایجان شرقی می باشد.

  روش کار: پژوهش حاضر، یک مطالعه مقطعی است که برروی 3832 مورد سرطان ثبت شده طی سال 1391 انجام شد. متغیر های مورد مطالعه (شامل جنس، نوع سرطان و نوع مرکز پاتولوژی ) توسط فرم پژوهشگر ساخته جمع آوری گردید. نوع سرطان نیز بر اساس راهنمای طبقه بندی بین المللی بیماریها ( International Classification of Diseases = ICD) کدگذاری شد. بر حسب مورد از میانگین، انحراف معیار و حدود اطمینان 95% محاسبه گردید. میزان بروز استاندارد شده سنی به روش استانداردسازی مستقیم با استفاده از جمعیت استاندارد جهان محاسبه شد. داده ها با استفاده از نرم افزار SPSS نسخه 16 مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.

  یافته ها: بر اساس یافته های مطالعه حاضر از بین 3832 مورد بر ر سی شده، 2047 مورد (5/53%) مرد و 1782 مورد (5/46%) زن بودند. میانگین و انحراف معیار سن بروز سرطان ها به ترتیب برابر با 1/58 و 8/15 سال بود. میزان بروز کلی سرطان ها در جمعیت مورد مطالعه، برابر با 5/132 در یکصد هزار نفر در سال بود. بیشترین موارد سرطانی در مردان در گروه سنی 65 تا 69 سال (263 مورد) و در زنان در گروه سنی 50 تا 54 سال (220 مورد) بود. از طرف دیگر، بیشترین میزان بروز سرطان در مردان در گروه سنی بالای 85 سال 3/813 و در زنان در گروه سنی 74-70 سال 3/406 در یکصد هزار نفر در سال بود. سرطان های شایع در مردان و زنان به ترتیب شامل سرطان معده ( 4/11 %) و پستان (30%) بودند. شایعترین پاتولوژی در سرطان معده، پستان و پوست به ترتیب Adenocarcinoma ، Infiltrating Duct carcinoma و Basal cell carcinoma بود .

  نتیجه گیری: با توجه به نتایج مطالعه، شایعترین سرطان ها در استان آذربایجان شرقی به ترتیب شامل سرطان پستان و معده بود. لذا مطالعات تکمیلی و جامع جهت شناسایی عوامل خطر مرتبط ضروری است

---

زمینه و هدف: عفونت ویروسی هپاتیت ب یکی از مهمترین چالش­های سلامت عمومی می­باشد. مطالعه حاضر به منظور ارائه آمار توصیفی از موارد عفونت ویروسی هپاتیت ب شناسایی شده در استان اردبیل انجام گرفت.
روش کار: در این مطالعه گذشــته نگر طولی، پایگاه داده­ای نظام پایــش بیماری هپاتیت استان اردبیل برای بازه زمانی 1397-1393 مورد بررسی قرار گرفت. فراوانی عفونت­های ویروسی هپاتیت ب بر اساس سن، جنسیت، وضعیت تاهل، محل سکونت، علائم اولیه، و نیز منابع شناسایی کننده ارائه گردید. همچنین روند تغییرات در تعداد موارد شناسایی شده در طول زمان با استفاده از سری های زمانی مورد بررسی قرار گرفت.
یافته­ ها: تعداد 817 مورد ابتلا به هپاتیت ب با میانگین سنی 43/1 سال گزارش گردید. غالب افراد مرد بودند (503 نفر، 61/5%). تعداد موارد شناسایی شده با گذشت زمان روند کاهشی داشت. عمده عفونت­ها بدون علامت بودند (87/5%). نزدیک به 90 درصد از مبتلایان متاهل بودند و افراد ساکن در مناطق شهری بیشترین موارد شناسایی شده را به خود اختصاص دادند (598 نفر، 73/2%). بیشتر تست‫های تشخیصی به صورت داوطلبانه (219 نفر، 26/8%) و یا در راستای مراقبت‫های حاملگی (109 نفر، 13/3%) انجام گرفته بود. بیشترین موارد توسط شبکه بهداشت (292 نفر، 35/7%) و سازمان انتقال خون (190 نفر، 23/2%) شناسایی و گزارش شده بودند.
نتیجه ­گیری: تصمیم ­گیران حوزه سلامت استان می­ توانند از نتایج این مطالعه به عنوان منبعی برای تصمیم گیری­های مبتنی بر شواهد در راستای مدیریت صحیح و اثر بخش این بیماری استفاده نمایند.