---

  زمینه و هدف: بیشترین علل مرگ و میر و ناتوانی در افرادی که دچار ضربه به سر می­شوند، مربوط به هماتوم­های اپی دورال و ساب دورال می­باشد. در سه دهه اخیر با توجه به بهبود نحوه نجات و پایش بیماران پس از عمل جراحی و ارتقاء مراقبت­های ویژه، پیامدهای حاصل از درمان به مراتب بهبود یافته است. مطالعه حاضر به بررسی عواملی می­پردازد که می­توان ن د بر پیامدهای حاصل از درمان بیماران دچار هماتوم­های اپی دورال و ساب دورال تاثیرگذار باشد.

  روش کار: پرونده تعداد 109 نفر از بیماران بستری شده بین سال­های 86-81 در بیمارستان فاطمی اردبیل به علت هماتوم­های اپی دورال و ساب دورال مورد بررسی قرار گرفت. برای تجزیه و تحلیل اطلاعات از روش آمار توصیفی و برای بررسی ارتباط بین متغیرها از آزمون آماری کای دو در نرم افزار آماری SPSS 16 استفاده گردید.

  یافته ها: شصت و نه نفر (63%) از بیماران هماتوم اپی دورال و 40 نفر (37%) هماتوم ساب دورال داشتند. میانگین سنی بیماران 33 سال، میانگین نمره هوشیاری بدو ورود بیماران 10 و میانگین روزهای بستری در بخش جراحی و در آی سی یو به ترتیب 6 و 8 روز بود. 92 نفر از بیماران مرد (84%) و 17 نفر زن (16%) بودند. بر اساس سیستم گلاسکو، پیامد حاصل از درمان 76 نفر (70%) از بیماران مساعد و 33 نفر (30%) نامساعد بود. 9 نفر (13%) از بیماران دچار هماتوم اپی دورال و23 نفر (53%) از بیماران دچار هماتوم ساب دورال، فوت شدند.

  نتیجه گیری: بر اساس نتایج مطالعه نوع ضایعه (هماتوم اپی دورال یا ساب دورال)، سن، مدت زمان بستری در بخش ICU و GCS بدو ورود برروی پیامد هماتوم­های حاد تاثیر داشتند.�

---

  زمینه و هدف: اختلال دو­قطبی کودکان و نوجوانان یکی از اختلالات وخیم دوره کودکی بوده و دارای سیر و پیامدهای منفی است. هدف پژوهش حاضر تعیین عوامل پیش­بینی کننده پیامد شش ماهه (میزان عود، میزان بستری، شدت بیماری و میزان بهبودی) کودکان و نوجوانان مبتلا به اختلال دوقطبی مانیک و مختلط بستری در بیمارستان روزبه می­باشد.

  روش کار: در این مطالعه 80 بیمار زیر 18 سال (دامنه سنی 18-10) که در یک فاصله زمانی 6 ماهه در بیمارستان روزبه تهران با تشخیص اختلال دو قطبی کودکان و نوجوانان بستری شده بودند، به شیوه نمونه­گیری در دسترس در پژوهش شرکت کردند. طرح مطالعه از نوع کوهورت آینده­نگر بود. آزمودنی­ها در بدو بستری، زمان ترخیص، و در پیگیری­های 3 ماهه و 6 ماهه با استفاده از پرسشنامه­های محقق ساخته، مصاحبه نیمه ساختار یافته اختلالات عاطفی و اسکیزوفرنیا ( K-SADS )، پرسشنامه افسردگی کودکان ( CDI )، پرسشنامه افسردگی بک ( BDI )، مقیاس درجه­بندی مانیای یانگ ( YMRS )، مقیاس برداشت بالینی-شدت بیماری ( CGI-S )، مقیاس برداشت بالینی- بهبودی کلی ( CGI-G ) و مقیاس ارزیابی عملکرد کلی کودکان ( CGAS ) و مقیاس سازگاری پیش مرضی ( PAS ) مورد ارزیابی قرار گرفتند. داده­های بدست آمده نیز با استفاده از آزمون­های آماری ضریب همبستگی پیرسون و تحلیل رگرسیون چند متغیری تحلیل شد.

  یافته­ها: نتایج تحلیل نشان داد که سن با پیامد بیماری مرتبط نیست. جنسیت (پسر) با شدت مانیا در پیگیری 6 ماهه همبستگی دارد. طول مدت بیماری میزان عود و شدت بیماری در پیگیری 6 ماهه را پیش­بینی کرد. نوع مانیک این اختلال با شدت مانیا در پیگیری 6 ماهه ارتباط مستقیم و نوع مختلط نیز رابطه معکوس داشت. میزان پذیرش درمان با شدت مانیا (همبستگی منفی) و میزان بهبودی (همبستگی مثبت) رابطه داشت. وجود سایکوز در بدو بستری به طور مثبتی با میزان عود در پیگیری 6 ماهه همبسته بود. همراهی با ADHD به طور منفی میزان بهبودی کلی ( CGI-G ) و به طور مثبت شدت مانیا را در پیگیری 6 ماهه پیش ­ بینی کرد. سازگاری پیش از بیماری با شدت مانیا رابطه منفی و با میزان بهبودی کلی در پیگیری 6 ماهه رابطه مثبت داشت.

  نتیجه گیری: بر اساس این مطالعه جنسیت پسر، طول مدت بیماری، نوع مانیک و وجود سایکوز در بدو بستری با پیامدهای نا مطلوب اختلال دوقطبی مانیک و مختلط کودکان و نوجوانان ارتباط مستقیم داشت، لذا وجود این عوامل پیش آگهی دهنده در بدو تشخیص نیاز به مراقبت­های وی‍ژه در طول درمان را ضروری می­نماید.

---

زمینه و هدف: واژینوز باکتریال وضعیتی است که با تغییرمیکروبی اکوسیستم واژن مشخص می شود و بعنوان یک خطر فاکتور قابل پیشگیری برای زایمان زودرس مطرح است. بر این اساس مطالعه حاضر با هدف بررسی اثربخشی برنامه غربالگری عفونت واژینوز باکتریال درمراقبتهای روتین دوران بارداری و اثر آن برکاهش زایمان زودرس انجام شده است. روش کار: این مطالعه از نوع کارآزمایی بالینی بوده و طی سالهای 87-86 روی 474 زنان باردار که در هفته 24-8 حاملگی قرارداشتند و بصورت تصادفی در دو گروه مداخله و کنترل قرارگرفتند انجام شد. غربالگری نمونه ها از نظر واژینوز باکتریال در گروه مداخله با داشتن سه معیار از چهار معیار آمسل انجام شد و در صورت مثبت بودن تشخیص واژینوز باکتریال، درمان با کرم کلیندامایسین 2% برای مدت یک هفته انجام و سپس نتیجه زایمانی در هر دو گروه بررسی شد. داده ها در قالب آمار توصیفی و تحلیلی با استفاده از 11SPSS مورد تجزیه و تحلیل قرارگرفت. یافته ها: گروه های مداخله و کنترل از نظر رتبه حاملگی، حاملگی خواسته و ناخواسته، افزایش وزن ناکافی مادر، واکسیناسیون کامل مادر و وجود مشکلات مادر حین بارداری تفاوت معناداری با هم نداشتند. از کل 216 نفر از گروه مداخله 17نفر (8%) مبتلا به واژینوز باکتریال بودند که مورد درمان قرار گرفتند. شیوع زایمان زودرس در گروه مداخله با 3 نفر (4/1%) و درگروه کنترل با 12 نفر (7/4%) بود. 3/0 = RR و 033/0 =DR و30 = NNT بود. نتیجه گیری: یافته های این مطالعه نشان داد که غربالگری و درمان واژینوز باکتریال در زنان باردار بطور معناداری توانسته میزان زایمان زودرس را کاهش دهد.

---

  زمینه و هدف: سرطان ریه، یکی از شایعترین سرطانها در سراسر جهان و یکی از پنج سرطان شایع در ایران محسوب میشود. هدف این مطالعه بررسی همه گیر شناسی سرطان ریه و عوامل خطر ساز آن در استان اردبیل میباشد.

  روش کار: این مطالعه مقطعی از خرداد 1388 تا خرداد 1390در اردبیل انجام شده است. اطلاعات بیماران از دو مرکز مورد جمع آوری قرار گرفت. در گروه اول، تمامی بیماران مراجعه کننده به بیمارستان امام خمینی اردبیل که تحت برونکوسکوپی قرار گرفته و گزارش نمونه پاتولوژی آنها برای سرطان اولیه ریه مثبت بوده است قرارگرفتند و گروه دوم، شامل بیمارانی بودند که در طی مدت زمان مطالعه، اسامی آنها در مرکز ثبت سرطان اردبیل با تشخیص پاتولوژی سرطان اولیه ریه وارد شده بود و برداشت نمونه پاتولوژی آنها در سایر مراکز انجام شده بود. برای هر گروه چک لیست جداگانه تهیه شد و پس از تکمیل، اطلاعات حاصل توسط برنامه آماری SPSS 16 مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.

  یافته ها: در مجموع 124 بیمار با تشخیص سرطان ریه مورد بررسی قرار گرفتند (79% در گروه اول و 21% در گروه دوم). برتری جنسیتی با جنسیت مذکر (3/82%) و میانگین سنی 99/9 ± 23/64 در کل بیماران بود. در گروه اول بیش از نصف بیماران (10/54%) شهرنشین بودند، 8/90% سابقه مصرف سیگار (با میانگین 70/25 ± 67/38 پاکت سیگار در سال)، 7/34% سابقه مصرف اوپیوئید و 3/17% سابقه خانوادگی مثبت بدخیمی داشتند و شایع ترین شکایت اصلی هنگام مراجعه به پزشک خلط خونی (7/32%) بود. همچنین لوب فوقانی راست با 64/27% شایع ترین محل بروز ضایعه در برونکوسکوپی این گروه بود. کارسینوم سلول سنگفرشی با 3/61% شایع ترین فرم بدخیمی در کل بیماران بود.

  نتیجه گیری: بر خلاف کشورهای توسعه یافته و همانند مطالعات داخلی، سرطان سلول سنگفرشی شایعترین سرطان ریه در بیماران بوده و آدنوکارسینوم شیوع کمتری دارند. مردان 6/4 برابر بیشتر از زنان مبتلا به سرطان ریه بودند و سیگار مهمترین عامل خطر ساز در ایجاد بیماری است.

---

زمینه و هدف: بیماری انسدادی مزمن ریه (COPD) یک بیماری است که با انسداد غیر قابل برگشت راه هوایی و التهاب سیستمیک مشخص می‫شود و با عوارض ریوی و خارج ریوی همراه است. پرسشنامه تشخیصی بیماری انسدادی مزمن ریه (CDQ) پرسشنامه ای اعتبار بخشی شده می‫باشد که جهت شناسایی بیماران مبتلا به COPD کاربرد دارد. هدف این مطالعه بررسی رابطه بین شدت انسداد راه هوایی و امتیاز CDQ در بیماران COPD بود.
روش کار: در این مطالعه 100 بیمار مبتلا به COPD با سابقه مصرف سیگار و بر اساس معیارهای انجمن توراکس آمریکا (ATS) شامل بیماران با سرفه، دفع خلط و تنگی نفس مزمن همراه با یافته های اسپیرومتری به صورت انسداد غیر قابل برگشت 70% FEV1/FVC< وارد مطالعه شدند. شدت بیماری بر اساس معیارهای GOLD طبقه بندی گردید. پس از اخذ رضایت، اطلاعات دموگرافیک بیماران، و متغیرهای مورد مطالعه شامل سابقه مصرف سیگار، تعداد دفعات تشدید بیماری در طی یکسال گذشته، میزان اشباع خون شریانی (Spo2) و داده های اسپیرومتری ثبت گردید. سپس پرسشنامه CDQ و شدت تنگی نفس بر اساس معیار MMRC تکمیل گردید. همچنین رابطه بین امتیاز CDQ با مقادیر FEV1% و سایر متغیرهای بالینی بیماران مورد بررسی قرار گرفت.
یافته‌ها: همه بیماران مورد مطالعه مرد بودند. بین امتیاز پرسشنامه CDQ با میزان FEV1% (0/001<p)، GOLD stage (0/001<p) ، میزان اشباع خون شریانی (Spo2)
( 0/001<p)، تعداد حملات تشدید بیماری در طی یکسال (0/001<p)، و شدت تنگی نفس بر اساس MMRC (0/001<p ) ارتباط معنی داری وجود داشت.
نتیجه گیری: براساس یافته های این مطالعه از پرسشنامه CDQ می‫توان جهت ارزیابی محدودیت جریان راه هوایی، شدت تنگی نفس و تعداد حملات تشدید بیماری COPD استفاده نمود. لذا توصیه می‫شود که این پرسشنامه در مراکز بهداشتی- درمانی اولیه جهت شناسایی و ارجاع بیماران COPD استفاده گردد.
 

---

زمینه و هدف: ژن MEFV نقش برجسته ای در بیماری خود التهابیFMF دارد. این بیماری بیشتر در ساکنین مناطق مدیترانه ای دیده می‫شود. با در نظر گرفتن نقش این ژن در بسیاری از بیماری‫های روماتیسمی و حتی غیر روماتیسمی، شناسایی واریاسیون‫های مختلف این موتاسیون در جمعیت نرمال این مناطق هدف این مطالعه بود.
روش کار: تعداد 224 نفر از افراد فاقد بیماری FMF وارد مطالعه شدند. نمونه خون این افراد از نظر 12 واریاسیون شایع ژن MEFV غربالگری گردید. شرکت کنندگان پرسشنامه ای شامل داده های مورد نیاز را تکمیل نموده و از نظر علائم و یافته های بالینی بیماری در خود و بستگان درجه یک مورد ارزیابی قرار گرفتند. جهت تحلیل آماری از آزمون‫های کای دو و تی مستقل در نرم افزار SPSS-24 استفاده گردید.
یافته ها: از 224 موردی که وارد مطالعه شدند، 113 مورد (50/4%) مرد و 111 مورد (49/6%) زن بودند. افراد بررسی‫شده 57 مورد (25%) جهش داشتند که 28 مورد مرد (49%) و 29 مورد زن (51%) بودند. بیشترین موتاسیون یافت‫شده به ترتیب E148Q با 41 مورد (18/3%)، سپس P369S با 7 مورد (3/1%) و V726A 5 مورد (2/2%) بود. از جهش A744S 3 مورد (1/3%) و از F479L و M694V و R761H هر کدام 2 مورد (0/8%) همچنین از جهش K695R تنها یک مورد (4/0%) دیده شد و نهایتاً جهش‫های M680I(G/C)،M680I(G/A)، I692del، M694I دیده نشد. جهش های هتروزیگوت ترکیبی E148Q/P369S, E148Q/V726A, E148Q/P369S, P369S / F479L در جمعیت نرمال بدون هیچ ارتباطی با بیماری FMD مشاهده شد.
نتیجه گیری: 25 درصد از جمعیت نرمال شمالغرب ایران واریاسیون‫های ژن MEFV بصورت هتروزیگوت دارند که شایع‫ترین آن موتاسیون E148Q می‫باشد که می‫تواند یک واریانت نرمال جامعه در فقدان علایم بالینی در نظر گرفته شود. همچنین جهش‫های M680I(G/C)،M680I(G/A)، I692del و M694I در جمعیت نرمال دیده نشدند، لذا در صورت مشاهده حتی به صورت هتروزیگوت می‫توانند یک واریاسیون بیمارگونه تلقی شوند.
 

---

زمینه و هدف: نهفتگی دندان مولر سوم پدیده شایعی است. به علت آسیب های احتمالی نهفتگی و اثر الگوی نهفتگی بر شیوه درمان این دندان‫ها، بررسی الگوی نهفتگی این دندان دارای اهمیت است. این مطالعه با هدف تعیین الگوی نهفتگی دندان مولر سوم مندیبل در جمعیت شهر اردبیل انجام گرفت.
روش کار: در این پژوهش رادیوگرافی پانورامیک ۳۸۲ بیمارمراجعه کننده به کلینیک دانشکده دندانپزشکی اردبیل که بین ١٨ الی٤٠ سال سن داشتند و دارای دو دندان مولر سوم نهفته مندیبل بودند، مورد بررسی قرارگرفت. رادیوگرافی‫ها از جهت ارزیابی عمق نهفتگی، فاصله ریشه از کانال اینفریورآلوئولار، تعداد، شکل، ارتباط ریشه ها و در نهایت آسیب به ساختارهای مجاور بررسی شدند. داده ها بعد از جمع آوری و کدگذاری، در نرم افزار spss و با استفاده از آزمون های تی و مجذور کای تحلیل شدند.
یافته ها: از میان موارد ۴2/۴ درصد مرد و 57/6 درصد زن بودند. از نظر تعداد ریشه ها، نحوه ارتباط ریشه ها رابطه معنی‫دار بین دو جنس زن و مرد وجود نداشت ولی از نظر عمق نهفتگی، فاصله با کانال اینفریوآلوئولار، شکل ریشه ها و آسیب به ساختارهای مجاور، تفاوت معنی‫دار بود.
نتیجه گیری: نتایج حاصله پیشنهاد می کند که از نظر عمق نهفتگی بیشترین حالت مربوط به عمق نهفتگی کلاس B بود. از نظر فاصله با کانال اینفریوآلوئولار، بیشتر آنها در مجاورت کانال و دارای ۲ ریشه مستقیم و جدا از هم بودند و از نظر آسیب به ساختارهای مجاور نیز بیشترین حالت از نوع پاکت پریودنتال بود.
 

---

زمینه و هدف: کاتاراکت شایع‫ترین عامل نابینایی در جهان است و در کشور ایران طبق برآورد انجام شده سالانه حـدود صـد هـزار مورد عمل جراحی کاتاراکت انجام می‫شود. این مطالعه با هدف تعیین شیوع مورفولوژی انواع کاتاراکت و برخی عوامل مرتبط با آن در بیماران کاندید عمل جراحی در مرکز جراحی نور اردبیل انجام شده است.
روش کار: این مطالعه توصیفی- مقطعی بر روی 780 بیمار مراجعه کننده به کلینیک چشم پزشکی نور شهر اردبیل با تشخیص کاتاراکت، انجام گردید. جمع‫آوری اطلاعات با استفاده از چک لیست توسط محقق صورت گرفت. تجزیه و تحلیل اطلاعات با استفاده از نرم افزارSPSS-25  و با روش‫های آماری توصیفی انجام گردید.
یافته ها: تجزیه و تحلیل یافته ها نشان داد که از 1018 چشم مورد بررسی، 590 چشم (58‏‎%) مربوط به زنان و 428 چشم (42‏%) مربوط به مردان و میانگین سنی کل بیماران 43‏/‏11‏±‏88‏/‏65  سال بود. میانگین شدت انواع کاتاراکت PSC، Nuclear، و Cortical به ترتیب 62‏/‏0‏±‏56‏/‏4، 89‏/‏0‏±‏79‏/‏4 و 48‏/‏0‏±‏21‏/‏4 بود. بین بیماران دیابتیک با رتین نرمال (034/0‏=‏p)، بیماران مبتلا به ﺳﻨﺪرم ﺳﻮدواﻛﺴﻔﻮﻟﻴﺎﺳﻴﻮن (0/001‏=‏p)، بیماران مبتلا به هیپروپی (0/008‏=‏p)، بیماران مبتلا به کدورت قرنیه (0/036‏=‏p)، بیماران مبتلا به انسداد مجرای نازولاکریمال (0/032‏=‏p) و سایر بیماران از لحاظ نوع کاتاراکت تفاوت معناداری وجود داشت (0/034‏=‏p) و در سایر بیماری‫های همراه با بیماران از لحاظ انواع کاتاراکت تفاوت معناداری وجود نداشت.
نتیجه گیری: با توجه به نتایج مطالعه حاضر مبنی بر ارتباط معنی‫دار برخی از بیماری‫های همراه با انواع مختلف مورفولوژیک کاتاراکت ارزیابی دقیق تاریخچه طبی از نظر وجود بیماری‫های همراه زمینه ای در بیمار جهت برنامه ریزی دقیق قبل از عمل و پیگیری‫های متناسب با نوع کاتاراکت، توصیه می‫شود.

---

زمینه و هدف: استفاده از داروهایی که بتواند در عین حال درد بعد از عمل جراحی را به خوبی کاهش دهد، نیاز به مصرف اپیوئید‏ها را نیز کاهش دهد، راهبردی است که به طور گسترده توصیه شده است. هدف از مطالعه حاضر، تعیین اثربخشی ایبوپروفن وریدی در مدیریت درد پس از اعمال جراحی شکمی بود.
روش کار: مطالعه بصورت کارآزمایی بالینی تصادفی شده و دوسوکور و از نوع  مداخله‏ای بود. 60 بیمار 20 تا 60 ساله کاندید عمل جراحی شکم (فتق اینگویینال و آپاندیس) جهت جراحی در دو گروه 30 نفره به صورت تصادفی با روش بلوک‏های تصادفی تقسیم شدند. برای گروه اول ایبوپروفن وریدی 400 میلی‏گرم هر 6 ساعت تا 24 ساعت با پمپ فنتانیل 15 میکروگرم در میلی‏لیتر و در گروه دوم پمپ فنتانیل 15 میکروگرم در میلی‏لیتر و به شیوه PCA و روش بولوس داده شد.
یافته‏ها: شاخص­های دموگرافیگ در دو گروه و مدت زمان جراحی، جنسیت، کلاس ASA، نوع بیهوشی و نوع جراحی مشابه بود. شدت درد در 24 ساعت بعد از عمل در گروه ایبوپروفن در مقایسه با گروه کنترل به طور معنی­داری کمتر بود. تکرار حالت تهوع و استفراغ در 24 ساعت بعد از عمل در گروه ایبوپروفن در مقایسه با گروه کنترل به طور معنی‫داری کمتر بود. بیماران گروه ایبوپروفن از روش ضد درد خود رضایت بیشتری داشتند.
نتیجه‏گیری: ایبوپروفن وریدی 400 میلی‏گرم هر 6 ساعت در بیماران تحت عمل جراحی شکمی، درد بعد از عمل و مصرف فنتانیل را کاهش می‏دهد و نیز به خوبی توسط بیماران تحمل می‏شود.

---

زمینه و هدف: همدلی بالینی یکی از صلاحیت­های بالینی دانشجویان پزشکی است و در فرایند شکل­ گیری آن عوامل متعددی نقش دارند. در این پژوهش ارتباط فرسودگی شغلی و کیفیت زندگی با همدلی بالینی در دانشجویان پزشکی مورد بررسی قرار گرفته است.
روش کار: در این مطالعه توصیفی تحلیلی سه پرسشنامه همدلی جفرسون، پرسشنامه کیفیت زندگی WHO و فرسودگی شغلی مازلاج استفاده گردید. روایی و پایایی این سه پرسشنامه در مطالعات قبلی تایید شده است. جامعه پژوهش در این مطالعه دانشجویان پزشکی مقطع کارورزی دانشگاه علوم پزشکی اردبیل بوده که با روش سرشماری وارد مطالعه شدند. همچنین از آزمون­های آماری همبستگی پیرسون و اسپرمن و کای دو جهت آنالیز داده­ ها استفاده شد.
یافته­ ها: در این پژوهش از کل 130 دانشجو 128 نفر (98/4%) هر سه پرسشنامه را تکمیل کردند. نتایح نشان داد 98 درصد دانشجویان دارای فرسودگی شغلی متوسط و دو درصد دارای فرسودگی شغلی شدید بودند. در پرسشنامه کیفیت زندگی، حدود 44 درصد از دانشجویان از وضعیت سلامتی خود راضی یا خیلی راضی بودند و 33 درصد دانشجویان ناراضی یا خیلی ناراضی بودند. میانگین نمره همدلی بالینی در دانشجویان79/46 با انحراف معیار9/82 بود. همچنین بین کیفیت زندگی و فرسودگی شغلی ارتباط آماری معنی­ دار معکوسی (0/0001=p) دیده شد.
نتیجه­ گیری: با توجه به این که وضعیت دانشجویان از نظر هر سه متغیر چندان مطلوب نبود. به نظر می­رسد برنامه ­های غیر درسی برای بهبود مکانیسم­های سازگاری دانشجویان با موقعیت­های مرتبط با شغل و ارتقاء همدلی بالینی ضروری است.