---

  زمینه: از سال ها قبل کمبود ید و اختلالات ناشی از آن به عنوان یک مشکل عمده بهداشتی ـ تغذیه‌ای در ایران شناخته شده است. طبق گزارشات قبل از ید رسانی، استان اردبیل یکی از مناطق دارای شیوع بالای گواتر آندمیک بوده است. از سال 1368 در ایران، برنامه کنترل و پیشگیری از بروز این اختلالات از جمله تولید و توزیع نمک یددار به مرحله اجراء درآمده است. به منظور پایش برنامه کشوری مبارزه با کمبود ید در سال 1380 این بررسی در دانش‌آموزان 7 تا 10 ساله استان اردبیل انجام شد.

  روش کار: طی یک بررسی توصیفی ـ مقطعی از طریق نمونه‌گیری تصادفی تعداد 1200 دانش‌آموز ( به تعداد مساوی دختر و پسر) انتخاب شدند. شیوع گواتر از طریق معاینه بالینی انجام و طبق تقسیم‌بندی سازمان جهانی بهداشت درجه‌بندی شد. نمونه ادرار از یک دهم نمونه‌ها گرفته شد و اندازه‌گیری ید ادرار به روش هضم انجام شد.

  یافته ها: درصد کلی گواتر در دانش‌آموزان کل استان 3/9%‌ بود که به ترتیب در دختران و پسران 7/10% و 9/7% بود. میانه ید ادرار در جمعیت مورد مطالعه 8/18 میکروگرم بر دسی لیتر بود. در 7/80% موارد ید ادرار بیشتر از 10 میکروگرم بر دسی لیتر بود و سطح ید ادرار کمتر از 5 میکروگرم بر دسی لیتر در 2/4% موارد وجود داشت. هیچ مورد ید ادرار کمتر از 2 میکروگرم بر دسی لیتر نداشت. تفاوتی در شیوع گواتر و میزان ید ادرار بین دو جنس و نیز بین دانش‌آموزان شهر و روستا مشاهده نشد.

  نتیجه گیری: یافته‌های این بررسی نشان می‌ دهد که در مقایسه با بررسی کشوری سال 1375 درصد گواتر در دانش‌آموزان کاهش معنی‌داری داشته و ید ادرار دانش‌آموزان استان اردبیل همچنان در حد مطلوب سازمان جهانی بهداشت می‌باشد. لذا استان اردبیل در زمره مناطق "عاری از کمبود ید "محسوب می‌شود.

---

سیاه زخم گوارشی بیماری نادری است که حدود 5-2 روز بعد از مصرف گوشت‌های با طبخ ناکامل یا خامِ آلوده به اسپور باسیل سیاه زخم، عارض می‌شود. علائم و نشانه‌های رایج و گزارش شده آن شامل درد شدید شکم، هماتمز، ملنا، آسیت ناگهانی و سریعاً پیش‌رونده و اسهال شدید می‌باشد. این بیماری معمولاً در اغلب موارد گزارش‌شده نهایتاً باعث ایجاد توکسمی و شوک گردیده و سرانجام، ‌منجر به مرگ می‌شود. این مطالعه به بررسی برخی از ویژگی‌های مربوط به دو بیمار مبتلا به سیاه زخم گوارشی و بررسی متون پزشکی می پردازد. طی سال‌های 73-1367 تعداد 38 بیمار مبتلا به سیاه زخم در بیمارستان سینای کرمانشاه بستری شدند که در بین آن‌ها دو مورد نادر سیاه زخم گوارش با کشت مثبت مایع آسیت (5/3%) نیز وجود داشت. ولی به طرز غیرمنتظره‌أی علائم و نشانه‌ها در یکی از بیماران، فقط شامل آسیت پیش‌رونده و استفراغ و در بیمار دوّم، شامل آسیت پیشرونده بود و هیچیک از آنان دچار درد شکم، حساسیت در لمس شکم، اسهال، هماتمز،‌ ملنا و سایر علائم گوارشی مورد انتظار، نبودند در حالیکه این علائم، در سایر منابع گزارش شده، وجود داشته و بنابراین برخلاف سایر موارد گزارش شده از ایران و سایر نقاط جهان، این دو مورد، به شکل غیرمعمول، حادث گردیده بودند و علیرغم تجویز به موقع پنی‌سیلین با دوز مناسب که به عنوان داروی انتخابی، معرفی شده است، هیچیک از آنان نجات نیافتند. هرچند سیاه‌زخم گوارشی، چهره نادری از این بیماری را تشکیل می‌دهد ولی با توجه به این که از طرفی ممکن است با چهره‌های غیر معمولی تظاهر نماید و تنها موارد شدید در بیمارستان‌ها بستری گردند. آمارهای موجود، نشان‌دهنده میزان واقعی بیماری نیست و در دو بیمار گزارش شده فوق درد شکمی و حساسیت شکمی، اسهال، هماتمز، ملنا بعنوان علائم گوارشی وجود نداشتند.

---

  زمینه و هدف: سرخجه یکی از بیماری‌های ویروسی خفیف و اغلب تحت بالینی است که معمولاً با عارضه جدی همراه نیست ولی اگر در طول حاملگی، خصوصاً در دو ماهه اول بارداری، رخ دهد، ویروس عامل آن می‌تواند با انتقال به جنین، سبب ایجاد سندرم سرخجه مادرزادی و یا مرگ جنین شود. در حال حاضر در بسیاری از کشورها برای پیشگیری از این بیماری و عوارض جنینی حاصله، برنامه ایمن‌سازی توسط واکسن اجرا می‌شود. در کشور ایران نیز با توجه به حساسیت بیش از 20% دختران شرف ازدواج، در سال 1382 به واکسیناسیون کلیه افراد گروه سنی 25-5 ساله پرداخته شد و از آن پس در برنامه واکسیناسیون کشوری گنجانده شد .

  روش کار: این مطالعه به صورت توصیفی ـ مقطعی و تحلیلی در سال 1385، بر روی 140 دختر کرمانشاهی در شرف ازدواج صورت گرفت. برای محاسبه حجم نمونه با توجه به اینکه سالانه حدود 10 هزار نفر از دختران کرمانشاهی به منظور انجام آزمایشات قبل از ازدواج به مرکز بهداشتی ـ درمانی رفعتیه، مراجعه می‌نمایند و از طرفی انتظار می‌رفت وضعیت ایمنی بعد از واکسیناسیون سرخجه از حدود 80% سال 1378 به بیش از 90% افزوده شده باشد با بهره‌گیری از نرم‌افزار EpiInfo و حدود اطمینان 95%، حجم نمونه‌ای معادل 140 مورد، محاسبه و آزمون سرمی الیزا بر روی نمونه‌ها انجام شد و ضمن مقایسه با مطالعه مشابهی که در سال 1378 در همان جامعه انجام گرفته بود میزان کارایی واکسن در قالب یک مطالعه همگروهی تاریخی مورد بررسی قرار گرفت.

  یافته ها: نتایج حاصله، نشانگر ایمنی حدود 33/99% (139 نفر از 140 نفر)، نسبت به سرخجه، بوده است در حالی که در مطالعه‌ سال 1378 این رقم حدود 80% بود و در صورتی که از زاویه مطالعه کوهورت تاریخی به این دو مطالعه نگاه کنیم خواهیم دید که میزان حمله از 08/17% به 71/0% با دامنه اطمینان 30/0 - 01/0 و p کمتر از 01/0 کاهش یافته و میزان کارایی واکسن بالغ بر 96% به دست آمد.

  نتیجه گیری: با توجه به اینکه کمتر از 1% دختران کرمانشاهی در بدو ازدواج نسبت به سرخجه حساس بودند لذا دیگر نیاز به غربالگری قبل از ازدواج که در مطالعه سال 1378 مورد تاکید قرار گرفته بود، نمی‌باشد ولی نظر به اینکه میزان پایداری مصونیت بعد از واکسیناسیون سرخجه، کمتر از ایمنی ناشی از ابتلاء است غربالگری هرچند سال یکبار، قابل توصیه می باشد.

---

  زمینه و هدف: سوء استفاده از آمفتامین­های روان­گردان (کریستال مت و یا کریستال ان- متیل-1- فنیل- پروپان-2- آمین و اکستازی)در چند سال اخیر در ایران افزایش قابل توجهی را نشان می دهد. مشخص شده این ترکیبات دارای اثرات سمی روی سیستم قلبی عروقی و سیستم ایمنی هستند. از آنجایی که تا کنون به صورت مقایسه ای اثرات این دو ترکیب روان­گردان روی شمارش سلولی و میزان کلسترول خون بررسی نشده است لذا در مطالعه حاضر عوامل نام برده مورد بررسی قرار گرفتند.

  روش کار: در این پژوهش تجربی از 21 سر رت نر در سه گروه کنترل، گروه دریافت کننده اکستازی و گروه دریافت کننده کریستال مت استفاده شد. گروههای تجربی به مدت 15 روز، اکستازی و کریستال مت را با دوز mg/ kg 10 به شیوه ی درون صفاقی دریافت نموده و پس از 15 روز، خون از دهلیز چپ قلب جانوران گرفته شده و پارامترهای مورد نظر ( تعداد گلبولهای سفید ، قرمز و پلاکتها، سطح سرمی کلسترول تام، تری­گلیسرید، HDL و LDL ) اندازه­گیری شدند. بررسی آماری داده ها با استفاده از نرم افزار آماری این استد صورت گرفت. مقایسه گروههای آزمایشی مختلف با هم توسط آزمون آماری تحلیل واریانس یک طرفه ( ANOVA ) انجام شد و 05/0 > P معنی دار در نظر گرفته شد.

  یافته ها: میزان گلبولهای قرمز، گلبولهای سفید و پلاکت ها در گروه دریافت کننده اکستازی نسبت به گروه کنترل کاهش معنی­دار نشان داد (05/0 > p ). میزان هموگلوبین و هماتوکریت در گروه دریافت کننده اکستازی نسبت به گروه کنترل کاهش معنی­دار نشان می دهد (01/0 > p ). همچنین در گروه های کریستال مت و اکستازی هیچ تغییر معنی­داری روی سطوح کلسترول سرم خون در مقایسه با گروه کنترل مشاهده نشد. میزان تری­گلیسرید در گروه کریستال مت نسبت به گروه کنترل افزایش معنی­دار داشت (05/0 > p ) . میزان HDL در هر دو گروه اکستازی و کریستال مت نسبت به گروه کنترل تغییر معنی داری نشان نداد ولی میزان LDL در گروه کریستال نسبت به گروه کنترل کاهش معنی داری را نشان داد (05/0 > p ).

  نتیجه گیری : نتایج این مطالعه نشان می­دهد اکستازی در مقایسه با کریستال مت، با کاهش تعداد گلبول های قرمز، هموگلوبین و هماتوکریت سبب القاء کم خونی می­­گردد. افزایش تری­گلیسرید خون نیز به دنبال مصرف کریستال مت، احتمال ابتلاء به تصلب شرائین را بالا می برد.

---

  زمینه و هدف: درد یکی از مشکلات شایع است که انسان را وادار می­کند به دنبال چاره و درمان آن باشد. درد به علل مختلفی ایجاد می­شود ولی یکی از موارد شایع درد ناشی از تزریق عضلانی است. در طی سال­های اخیر پرستاران و پزشکان تلاش زیادی برای کاهش آن انجام داده اند. لذا پژوهش حاضر به منظور مقایسه شدت درد ناشی از تزریق عضلانی با دو روش Z و قفل هوا انجام گرفت.

  روش کار: این پژوهش یک مطالعه نیمه تجربی است و نمونه­های آن شامل 60 دانشجوی دختر پرستاری بودند که به روش نمونه­گیری آسان و به طور داوطلبانه در پژوهش شرکت کردند. هر نمونه در دو نوبت به فاصله 24 ساعت مورد تزریق یک میلی لیتر آب مقطر قرار گرفت: یک نوبت به روش Z و یک نوبت به روش قفل هوا. شدت درد با استفاده از مقیاس شماره­ای اندازه­گیری درد که از صفر تا ده شماره­گذاری شده بود و در دو نوبت اندازه­گیری و نتایج با استفاده از آزمون t مستقل توسط نرم افزار 12 SPSS مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.

  یافته ها: نتایج پژوهش بیانگر آن بود که میانگین شدت درد در روش Z برابر با 90/1 ± 80/1، و در روش قفل هوا 33/2 ± 13/3 می­باشد. همچنین شدت درد در این دو روش تزریق از نظر آماری اختلاف معنی­داری با هم داشت (01/0 > p ).

  نتیجه گیری: نتایج حاکی از آن است که روش Z در مقایسه با روش قفل هوا درد کمتری را حین تزریق ایجاد می­کند. با توجه به این یافته روش Z بعنوان روش مناسب جهت تزریق عضلانی پیشنهاد می شود.

---

زمینه و هدف: در حال حاضر، با توجه به مشکلات تهیه و تزریق انسولین و داروهای پایین آورنده قند خون و همچنین با در نظر گرفتن عوارض جانبی داروهای صناعی توجه محققین به سوی استفاده از گیاهان دارویی جلب شده است. کبد یکی از اندام­هایی است که در دیابت شیرین از جنبه­ های مختلف، عملکرد آن تحت تاثیر قرار می­گیرد. هدف از این مطالعه بررسی اثر عصاره­ی اتانولی گیاه Rosa canina بر روی کاهش اثرات سوء و بهبود علائم دیابت در رابطه با هیستوفیزیولوژی و مقادیر آنزیم­های کبد در رت­ های دیابتی نر می­باشد.

روش کار: در این بررسی از 32رت نر بالغ از نژاد ویستار با وزن 220-200 گرم در چهار گروه استفاه شد. ایجاد دیابت به روش تزریق داخل صفاقی استرپتوزوتوسین (mg/kg60) انجام گرفت. مدت زمان آزمایش، 4 هفته در نظر گرفته شد. در پایان دوره، موش­ها معدوم شده و سرم آنها جهت بررسی آنزیم­های کبدی جمع­ آوری گردید. همچنین نمونه­ برداری بافتی از کبد به انجام رسید. تجزیه و تحلیل اطلاعات حاصله به روش آنالیز واریانس یک طرفه انجام شد.

یافته ها: نتایج این بررسی نشان داد که تیمار با عصاره الکلی روزاکنینا باعث کاهش قابل توجهی در آنزیم­های کبدی در گروه­ های تحت درمان با عصاره نسبت به گروه دیابتی می­باشد که نشان دهنده­ی اثرات حفاظتی عصاره الکلی Rosa canina بر روی بافت کبد از صدمات ناشی از دیابت می‌باشد. در آسیب شناسی بافتی کبد، در گروه موش­های دیابتی تغییر چربی کاملا مشخصی در نواحی مرکز لوبولی ایجاد شده بود، در بافت کبد گروه­های تحت درمان با عصاره روزا ، تغییر پاتولوژیک قابل توجهی مشاهده نشد،کبد در این گروه نسبت به گروه دیابتی نسبتا سالم بود.

نتیجه گیری: : عصاره روزا با کاهش بیومارکرهای سرمی آسیب کبدی و نیز کاهش آسیب بافتی، عملکرد این ارگان را در موش­های دیابتی شده با استرپتوزوتوسین بهبود بخشید.